20 Mrt '06 - 659 W, 1 I - + 42 - 48 VARA TV MAGAZINE

RIETEN ROKJES OP SCHIPHOL

In 'Groeten terug' logeren Afrikaanse stammen twee weken bij families in Nederland. Verantwoorde televisie? Door Nathalie Huigsloot.

Komt een plat Haags gezin bij een Afrikaanse stam. Er wordt een koe geslacht. “Dat ga ik niet eten!”, gilt moeder hysterisch uit. “Wat een waarden en normen hebben die lui!” Ze vindt het zielig voor de koe, “die had dat niet verwacht”, en lijkt zowaar te denken dat koeien uitsluitend in cellofaanverpakking ter wereld komen.
Het is één van de cultuurclashes uit het SBS-programma ‘Groeten uit de rimboe’ waarin drie westerse gezinnen bij een stam in de bushbush werden gedropt. De Belgische familie Bierkens, die bij een inheemse stam in Togo belandde, leek nog het minst te botsen. Met een keurig gemodelleerde krulsnor liep Pa Bierkens binnen een week al ‘solidair’ in een reetveter rond. Maar toen een stamlid opperde: “Kom, pak een steen. Dan maken we de hond dood”, raakte ook zijn gezin in een kramp.
Het programma werd met hoge kijkcijfers beloond. Dus heeft SBS een vervolg bedacht. Vanaf 18 maart zendt de zender ‘Groeten terug’ uit. “Wat krijg je als je drie inheemse stammen twee weken laat logeren bij families in Nederland en België? Een absolute cultuurshock! Het zijn mensen die niet op de hoogte zijn van de wereld waarin wij leven, laat staan dat ze het zullen begrijpen!”, ronkt het persbericht. Beelden van blote Afrikaantjes in rieten rokjes worden getoond. We zien ze vertwijfeld op Schiphol. Er wacht hen een spannende tijd, met bezoeken aan de Efteling, de dierentuin en een overvol voetbalstadion op het programma. En ook aan dagelijkse dingen als jakkerende auto’s en gillende sirenes worden ze blootgesteld.
Zou dat niet een tikkeltje traumatisch zijn?
“Nee hoor”, zegt de Nijmeegse hoogleraar transculturele psychiatrie en traumadeskundige Prof. dr. Frank Kortmann. “Ze kennen de families waarbij ze terecht komen, dat zijn vertrouwde mensen voor ze. Bovendien hebben ze echt wel een beeld van de westerse wereld. Ik ben zelf in Ethiopië geweest waar ze met schoteltjes in hun lippen liepen, maar ze droegen ook horloges. En ze keken bij de stamhouder tv via een generator. Payton Place was favoriet.”
Ook de Leidse antropoloog Gerard Persoon (die een tijd bij de Mentewai, één van de drie stammen uit ‘Groeten uit de rimboe’, heeft gewoond) ziet geen probleem. “SBS doet voor alsof we hier te maken hebben met een nieuw ontdekte stam die voor het eerst met de buitenwereld in contact komt. Maar er komen geregeld toeristen, er is een Italiaanse missionaris die de kinderen lesgeeft, veel mannen zijn wel eens van het eiland af geweest, ze hebben geweren om mee te jagen en een buitenboordmotor is ook geen uitzondering meer.” Persoon heeft ‘zijn’ stam inmiddels ook uitgebreid in Nederland gesproken. “Ze hebben de tijd van hun leven. Ze vinden het wel raar om zwanen en ganzen vrij rond te zien lopen zonder dat er iemand met pijl en boog achteraan jaagt, maar technologische nieuwigheden maken toch minder indruk dan een dier dat wordt geslacht. SBS doet het allemaal wat mystieker voor dan dat het is. Dat zag ik ook terug in de ondertiteling. Een stamlid zei: “niet die bladeren hakken, want dan worden de geesten boos”, dat was althans de vertaling van SBS. In werkelijkheid zei hij: “niet die bladeren hakken want dan worden de buren boos.”
Volgens eindredactrice Hadewijch van Velzen wordt ‘Groeten terug’ dan ook inderdaad meer een programma over vriendschappen. “Het gaat ons niet zozeer om de cultuurshock maar om de relaties die zijn ontstaan. Ze stellen bijvoorbeeld vragen als “begrijp je nu waarom wij zo in shock waren nu je ziet hoe wij leven?” Daardoor gaan ze elkaar steeds beter begrijpen. Hartverwarmend is dat.