26 Nov '09 - 1926 W, 1 I - + 45 - 30

RAOUL HEERTJE, MINDER ENG DAN HIJ LIJKT

Met zijn talkshow 'HeerlijkeerlijkHeertje' hoopt hij dat we ons gaan realiseren dat niets lijkt op wat het lijkt te zijn. Geen aanklacht, maar een poging om oprechter met elkaar om te gaan. "Nee, ik heb geen zen-cursus gedaan." Door producent IDTV werd gezegd dat jij de enige persoon bent die kan uitleggen waar Heerlijkeerlijkheertje over gaat. Vertel...
Oké. Ik ga je een heel vaag verhaal vertellen en dan is het aan jou om net zo lang door te vragen totdat je het begrijpt. Waar het programma over gaat, is mijn fascinatie over de manier waarop mensen zich gedragen om hun doel te bereiken. Dat kan zijn in een relatie, in een interview of in een bedrijf. Daar is niks slechts aan, maar het overvleugelt steeds meer waar het ooit écht om ging. Als jij gaat trouwen, heb jij al heel vaak op tv gezien hoe bruiden zich tijdens het ja-woord gedragen. Dat soort dingen hebben invloed. Ik heb voor Sportweek interviews gedaan met voetballers en die spelen vaak de act van de domme voetballer, dat is een bewuste keuze. Cocu vertelde me eens: "Je maakt in het begin allemaal wel een keer de fout om eerlijk te zeggen dat de linksback vandaag inderdaad niet zo goed speelde, maar dan krijg je gelijk zo'n gedoe over je heen dat je besluit: ik zeg vijftig keer per jaar gewoon hetzelfde. En dan zeggen ze maar dat voetballers dom zijn, die prijs ben ik bereid te betalen. Zo zie je overal mensen volgens bepaalde gecultiveerde wetmatigheden opereren. Die journalisten spelen het spel bijvoorbeeld ook gewoon mee.

Waar komt die fascinatie vandaan?
Toen ik een jaar of vijftien was, was ik meubelsjouwer. Ik kwam bij advocatenkantoren en andere hotemetoten, en die mensen keken dan recht door mij heen. Maar als die hotemetoten bij ons thuis in Naarden langskwamen, was het: o, de zoon van de professor, blablabla.... Dus toen kwam bij mij al het besef: het heeft allemaal helemaal niets te maken met wie ik echt ben. Toen dacht ik: zouden we daar niet een tv-programma over kunnen maken? Joris Luyendijk deelde diezelfde fascinatie, net als Eric van Sauers. Die heeft toen deze constructie bedacht: een talkshow en het gedoe eromheen.

Een talkshow met gedoe eromheen...
Ja, ik doe een talkshow van veertig minuten waarin ik een stuk of twee mensen interview en vervolgens monteren we dat terug naar twintig minuten. Daarnaast filmen we zo veel mogelijk de voorbereidingen zoals de redactievergaderingen, en de montage. Aan het einde van de rit gaat Joost van Ginkel, de regisseur, dan op basis van alle gefilmde en weggegooide beelden een programma monteren.

Wat is het verschil tussen een gewoon achter-de-schermen-programma en dit?
... Uhm... goede vraag. Het is niet dat we willen laten zien hoe een talkshow werkt. Want dan zouden we de week erna datzelfde moeten doen met iets van een quiz. We willen juist laten zien hoe je nog meer naar de wereld zou kunnen kijken, en hoe de wereld steeds meer wordt. Begrijp je het nog? Of is het te vaag?

Bedoel je dat jullie hetzelfde opnemen als wanneer jullie een achter-de-schermen-programma zouden maken, maar dat de montage een andere focus heeft omdat het vanuit een andere filosofie wordt gemaakt?
Ja, dit is een hele goeie. Dat is het! Dat moet ik opschrijven. We willen laten zien welke wetmatigheden er spelen. Maar zonder een moraliserend vingertje. Mijn grootste angst bij het programma is namelijk dat het lijkt op een aanklacht. Dat is het niet. Ik wil gewoon kijken wat er gebeurt als je alles zo oprecht mogelijk probeert te doen. En mijn naieve hoop is dat je dan af en toe tot echt contact komt.

Ben jij op een zen-cursus geweest of zo? Normaal beledig je in 'Dit was het nieuws' met je moraliserende vingertje zo ongeveer de halve wereld.
Ik ben nog steeds heel moraliserend. Dat merk ik ook in de redactievergaderingen. Dan worden er namen genoemd van potentiele gasten en daar heb ik dan gelijk een enorm zwart-wit oordeel over. Als je dat uitzendt, zullen mensen vast denken: "Goh, die heertje zit ook vol oordelen, wat een arrogante hork. Maar hopelijk realiseren ze zich daarna ook dat zij dat zelf ook de hele dag doen. Na elk feest zitten mensen in de auto terug van: nou, die is ook dik geworden, he? En dan dat geouewehoer van ome Joop, die heeft ook totaal geen verhaal te vertellen." Ik heb alleen voor dit programma de regel opgeschreven: wij gaan niet de fout maken door te zeggen: "en dat zijn dus de schurken." Maar of dat zennerig is...

Het is niet dat je dacht: ik zit me overal kwaad over te maken, dat gaat me mijn hart kosten, ik gooi het roer om?
Nee helemaal niet. Ik herken me ook helemaal niet in de uitdrukking: hoe ouder hoe milder. Ik word in mijn oordelen niet milder. Alleen ben ik tot een soort inzicht gekomen. Vroeger zag ik alleen maar: George Bush is een ongelooflijke eikel en een klootzak. Dat vind ik nog steeds, maar nu begrijp ik beter wat erachter zit. Want het is onzin dat Bush een domme man is. Een heel domme man wordt geen President van de Verenigde Staten. Hij spéélt een heel domme man. Dezelfde truc haalde Palin uit, alleen een beetje te laat. Maar dat is natuurlijk ook helemaal geen domme vrouw. Alleen heeft zij samen met de mensen om haar heen bedacht: als ik me nou een beetje dommig neerzet gaan mensen denken: hé, dat zou best wel eens mijn buurvrouw kunnen zijn. Leuk, daar ga ik op stemmen.

Op welk spel betrap je jezelf?
Tja... wel spel speel ik? Dit programma is het eerste ding wat ik helemaal als mezelf doe. Daarvoor heeft er ongetwijfeld een soort angst in mij gezeten om iets als dat te doen. De reden waarom ik nooit een theatertour heb gedaan, realiseer ik me nu, komt ook omdat ik het gewoon eng vond om iets te doen waarvan ik niet zeker wist of ik het wel kon.  Ik bedacht allemaal goede redenen waarom ik het niet deed, maar ik durfde niet aan mezelf te laten zien: ja maar, je bent ook gewoon bang.

Je doet jezelf iets moediger voor dan de bange poepert die je in werkelijkheid bent?
Ja! Maar verder kan ik niet acteren. Dus mijn kwaadheid over dingen, of mijn geschreeuw, daar is niks aan gelogen.

Onlangs maakte je je in DWHN kwaad om de Frogers die op bijstandsniveau gingen leven voor een tv-programma. Door dat programma blijken nu veel meer mensen naar de voedselbank te durven en is een berg geld opgehaald. Heb je dan de neiging om je excuses aan te bieden?
Nee, want het zijn allemaal primaire reacties. Ik zeg ook niet dat iedereen dat moet vinden. Het is puur mijn mening. Ik vind de ellende van bijstandsgezinnen gewoon niet iets waar je een programmaatje uitsleept. Net als dat ik de film van Marco Borsato heel ingewikkeld vind. Alleen, het feit dat ik het walgelijk vind, betekent niet dat er geen positieve aspecten aan kunnen zitten. Ik jou nu wel voor het oog van de camera in elkaar gaan beuken en zeggen: "Zet geld in, dan sla ik haar tot moes". Dat kan best 100 000 euro opleveren die ik dan naar een goed doel stuur. Maar dat betekent toch niet dat het opeens een goed idee is? Neem Het Glazen Huis. Ik vind dat verschrikkelijk. En dan vinden die dj's zichzelf ook nog eens enorm interessant omdat ze daar niks drinken en eten. "Vorig jaar viel ik flauw". Het gaat over mensen die echt dood gaan van de honger! Maar dan krijg je: als je dat niet doet, komt er geen geld binnen. Nou, dan moet je daar dus over praten tot je iets bedenkt waarmee je geld ophaalt wat ook een bepaald beschavingsniveau heeft. We hebben namelijk zó veel geld in Nederland, gemeentes zetten miljoenen op malafide banken, en dan moet ik geloven dat de enige manier om een deel van dat geld aan iets goeds te geven is door allemaal ranzige ideetjes te bedenken?

Van de donorshow van BNN was je ook geen fan. Heiligt het doel volgens jou nooit de middelen?
Van die donorshow begreep ik helemaal niks. Dat programma was maar op één ding gebaseerd: liegen. Gewoon zeggen: "Wij gaan dit doen", en dat dan niet  doen. En dan zegt onze minister van Onderwijs: "Briljant!" Ten eerste heiligt het doel niet de middelen, want er is geen enkel doel bereikt, behalve dat ze een Emmy hebben gewonnen. Maar ten tweede begrijp ik gewoon niet wat er zo briljant is aan een leugen goed uitvoeren. Maar goed, ik had me voorgenomen niet meer te zeiken over mensen. Dat is wél veranderd. Drie jaar geleden had je nu al een hele rits beledigingen over mensen gehad.

Waarom nu niet?
Mijn vrouw zegt al heel lang: "Hou nou eens je bek over andere mensen!" Het leidt namelijk zo af van wat ik wil zeggen. Als je iets naars zegt over een bekende Nederlander, dan wordt dat vaak de kop. Ik vind dat zelf ook het leukst om te lezen, maar wat je verder te vertellen hebt, verdwijnt dan. Dus na heel veel jaren geef ik nu via de Varagids mijn vrouw gelijk. Misschien een leuke kop? 'Raoul Heertje mag van zijn vrouw niet meer schelden.' En dan dat vage gezwets van mij eronder. Dat zal ze toch erg leuk moeten vinden. Natuurlijk, klootzakken zijn nog steeds klootzakken. Maar behalve dat ik daar alleen kwaad om ben, kan ik er tegenwoordig ook wel lol om hebben. Ik werd bijvoorbeeld geinterviewd voor Volkskrant Magazine. Van tevoren zei ik in de redactievergadering: dat zal dan wel weer 'de mens achter Heertje' worden. Dus de joden zullen er in voorkomen, mijn broertje die is overleden, mijn problemen met de media. En het kwam inderdaad aan de orde, maar wel prettiger dan ik had verwacht. Dus ik vertelde enthousiast aan mijn kapper dat dat me zo meeviel. Die zei toen: "Goh, ik heb je nog nooit zo optimistisch gezien. Schrijf het op, nu. Want als het artikel verschijnt en je voelt je tóch genaaid, kun je dat teruglezen, zodat je niet weer woedend wordt maar er de lol een beetje van inziet." Ik heb een heel slimme kapper.

Was jij vroeger een heel kwaaiig, stampvoetend, driftig kind?
Nee, totaal niet. Ik kan alleen, dat zie ik bij mijn vader ook, heel kwaad worden over dingen. Dan begrijp ik iets zó helemaal niet dat ik helemaal gek word. Maar dat raakt me minder diep dan dat het lijkt bij mij. Ik weet niet wat dat is met mijn hoofd. Dan zit ik gewoon te denken en dan zeggen mensen:  je bent wel heel erg pissig, he? Mijn gezicht vertelt blijkbaar iets anders dan wat er in mijn hoofd gebeurt.

Je bent ook minder eng dan je lijkt.
Haha ja. Ik merk dat soms ook. Dat is wel waar. Dan zeggen gasten van DWHN bijvoorbeeld: "Ik heb van mensen gehoord dat ik voor jou moet uitkijken". Ik heb alleen de neiging dingen zwart wit voor te stellen. Ik vind het ook prettig als andere mensen dat ook hebben, dan kun je beter met elkaar praten. Maar inderdaad, toch ben ik minder eng dan dat ik lijk.